Literatura kobieca

Jednostka

Szczegóły: Kategoria: Literatura kobieca

jednos "Jednostka" bardzo mi się podobała. Wiem, że was pochłonie, tak jak pochłonęła mnie.

Margaret Atwood

Bezdzietni nie są przydatni w starzejącym się społeczeństwie. W pewnym wieku stają się zbędni. Kiedy ten moment dla nich nastaje, trafiają do specjalnych ośrodków zwanych Jednostkami. W Jednostce bezdzietny staje się użyteczny: bierze udział w badaniach naukowych, służy testom medycznym. Stopniowo oddaje swoje organy osobom, które społeczeństwu są bardziej potrzebne. W zamian za to dożywa swoich dni w luksusowych warunkach. Znakomite jedzenie, świetna opieka, bogata oferta sportowa i kulturalna. A do tego można realizować swoje pasje, poszerzać zainteresowania i bezpłatnie korzystać ze wszystkich dóbr aż do dnia ostatecznej donacji. Czyż to nie znakomity układ dla bezdzietnych, którzy przecież są zbędni?

Gdy Dorrit przybywa do Jednostki, jest pogodzona ze swoim losem. Nie udało jej się założyć rodziny ani urodzić dzieci, straciła ukochanego psa i swój mały dom. Jej mężczyzna coś do niej czuł, ale postanowił, że nie będzie jej ratował. Pod koniec życia kobieta pragnie tylko odrobiny spokoju. Nic więcej jej nie zostało. Sytuacja zmienia się jednak, gdy niespodziewanie dla siebie Dorrit się zakochuje. Coś w niej ożywa. Chce dla siebie szczęścia. Postanawia więc dokonać zaskakującego wyboru...

To powieść o niedalekiej, pełnej okrucieństwa przyszłości. Wizja cywilizacji, w której każdy ma odegrać narzuconą sobie rolę aż do końca, wydaje się niepokojąco realistyczna. Jednostka to jedna z najbardziej przerażających powieści dystopijnych ostatnich lat. Czytając tę książkę, nie można oprzeć się wrażeniu, że opisane w niej rozwiązania ustrojowe wzięły swój początek ze współczesnych regulacji prawnych. Sprawia to, że niepokój i groza towarzyszą czytelnikom tej opowieści i rosną z każdą kolejną przeczytaną stroną.

A gdy władza uzna, że już się nie przydasz...

Q&A z Ninni Holmqvist

Jednostka nie jest osadzona w teraźniejszości, ale jej echa współczesnych problemów są wyraźne i złowieszcze. Opisz świat Jednostki.

Ninni Holmqvist: Jednostka jest dystopią osadzoną w niedalekiej przyszłości. Znajdują się w niej ludzie, którzy nie mają dzieci ani kogokolwiek, kto by ich kochał i potrzebował, którzy nie są społeczeństwu w żaden sposób potrzebni. O takich osobach mówi się, że są „zbędne” i w pewnym wieku (kobiety w wieku 50 lat, mężczyźni 60 lat) są one zabierane ze swoich domów do jednostek („reservbanksenhet” w języku szwedzkim), gdzie służą jako materiał biologiczny. W ten sposób służą społeczeństwu poprzez udział w różnych badaniach (przypominających testy na zwierzętach, z tą różnicą, że są one wykonywane na ludziach) oraz oddawanie narządów potrzebującym obywatelom społeczeństwa — tym, którzy płodzą i wychowują dzieci, którzy są kochani, którzy przyczyniają się do wzrostu gospodarczego — cierpiącym na poważne choroby i potrzebującym narządów, by przeżyć. Dorrit Weger, która właśnie skończyła 50 lat, jest jedną z tych zbędnych. Jest bezdzietną, dość biedną pisarką, która mieszka sama ze swoim psem. Historia zaczyna się wraz z jej przybyciem do jednostki (zakładu/instytucji), gdzie czuje się lepiej, bardziej kochana i piękniejsza niż kiedykolwiek mogłaby się spodziewać.

Jednostka porusza wiele złożonych, a czasem niepokojących pytań etycznych. Czy według ciebie jej głównym tematem jest moralność?

Ninni Holmqvist: Książka została napisana przede wszystkim jako krytyka społeczeństwa i tego, że przywódcy polityczni postrzegają dziś wszystko w numerach i liczbach. Moim celem było również postawienie takich pytań, jak: Czym jest wolność? Czym jest ludzka godność? Jak my, ludzie, określamy wartość siebie i innych? Jednostka jest też w dużej mierze opowieścią o miłości (Dorrit spotyka w jednostce miłość swojego życia, Johannesa, a także - cudem - zachodzi w ciążę) oraz przyjaźni i lojalności.

Dla kogo napisałaś Jednostkę? Czy powieść jest skierowana do kogoś - czy to z twojego otoczenia czy też ze społeczeństwa?

Ninni Holmqvist: Chciałam, aby była to opowieść dla wszystkich. Wydaje mi się jednak, że może ona szczególnie spodobać się samotnym, bezdzietnym osobom w średnim wieku, a także osobom, które mogą czuć się „zbędne”: na przykład osobom niepełnosprawnym, osobom pozostającym na bezrobociu przez długi czas czy też pracującym w sektorze kultury. I ludziom krytycznym wobec kapitalizmu i ekonomizmu. Być może również osobom, które lubią być prowokowane.